Wereld Alzheimer dag 2022
In het kader van Wereld Alzheimer dag, die jaarlijks plaatsvindt op 21 september, vroegen wij enkele collega’s naar ervaringen uit hun dagelijkse praktijk. Mariëtte Rombout en Wies Landman, beide coach dementie & onbegrepen gedrag en Daphne Boosman, Casemanager dementie, geven een kijkje in hun dagelijkse praktijk. Zij omschrijven een voorbeeld uit een werkdag en laten zien dat iets kleins soms van grote betekenis kan zijn.
Het verhaal van Mariëtte
Het is 10.30 uur, tijd voor een heerlijk bakje koffie. Meneer Jansen zit op zijn kamer en ik klop bij hem aan. ‘Bakje koffie?’ Waarop hij zegt: ‘Nee hoor...’ Ik zie de treurige blik in zijn ogen. ‘Wat scheelt eraan?’ Hij kijkt me aan en zegt: ‘Gewoon, een dipje...’
Ik vraag of ik eventjes naast hem mag komen zitten. Hij zegt: ‘Het klopt niet daar in de bovenkamer. Ik weet niet eens hoe oud ik zelf ben, wat voor dag het is, hoe laat het is. Dat is vreemd hoor.’
Dit keer besluit ik eens niet te vertellen hoe oud hij is, welke dag het is en hoe laat. De stukjes informatie waar hij niet bij kan die benadrukken dat het brein niet meer werkt zoals voorheen. ‘Wat vervelend, dat brein dat niet meewerkt.. Maar ik vind het ook zo rot dat u hier alleen op uw kamer in een dip gaat zitten. Dus dan kom ik er nu voor een momentje mét u in zitten.’ Meneer Jansen kijkt mij aan en toont een brede glimlach op zijn gezicht. ‘Nou dat waardeer ik’, zegt hij. Even een moment dat niets er toe doet. Gewoon even zijn. ‘Houd die lach op je gezicht’, zegt hij nog. Sindsdien, elke keer als we elkaar tegenkomen, volgt er een grote glimlach die ons er even aan herinnert dat het niet draait om de gebreken van het brein, maar om het moment waarin nog steeds heel veel geluk en kwaliteit van leven te vinden is.
Mariëtte Rombout
In haar dagelijkse werkzaamheden als coach dementie & onbegrepen gedrag heeft Mariëtte veel te maken met ‘mindset’ en het ontdekken van de kracht daarvan. Dat gaat bijvoorbeeld ook over contact maken, iemand echt zien en houding. ‘Je kunt als medewerker iemand al positief beïnvloeden door zelf open en ‘ook maar mens’ te zijn.’ Mariëtte biedt collega’s praktische ondersteuning in de omgang met cliënten en helpt handvatten te geven in situaties waarin gedrag bepalend kan zijn voor de zorgverlening. Daarnaast heeft ze zelf ook veel contact met cliënten.
Het verhaal van Wies
Meneer Bos (92 jaar) wil niet geholpen worden met wassen en trekt na het ontbijt meteen zijn vuile kleding aan. Marie (zorgmedewerker) geeft aan dat hij al een week niet gewassen is.
Meneer Bos vindt het allemaal maar gedoe en zegt ‘Hoe kom je erbij dat ik hulp nodig heb, ik was me alle dagen en daar heb ik jullie niet bij nodig!' De handdoek en washand liggen onaangeroerd op de wastafel. Meneer Bos is net terug van het ontbijt en laat zich vermoeid in zijn stoel bij het raam zakken. Met Marie spreek ik af dat we hem niet meer gaan bevragen (ik coach haar op de achtergrond), daar komen we immers geen stap verder mee. Als Marie daarna hulp aanbiedt op het moment dat hij zelf zijn sokken aan wil doen, accepteert hij dit. Het valt hem zwaar dit zelf te doen en daar speelt Marie mooi op in. Ondertussen vult ze een waskom en zet dit naast hem neer. Ze zegt 'ah dan kan ik meteen uw voeten even doen. Dat komt mooi uit!' Fijn dat u zo goed helpt! U bent leraar geweest hè, ik denk dat ik nog veel van u kan leren! Graag wil ik straks van u weten of ik het goed gedaan heb.’ De wasbeurt voor vandaag gaat goed. Marie sluit mooi bij hem aan en zet meneer in zijn kracht. Meneer Bos wordt na afloop bedankt voor de fijne samenwerking, Marie en benadrukt nog even dat ze veel van hem geleerd heeft vandaag.
Wies Landman
Naast coach dementie & onbegrepen gedrag is Wies ook Video Interventie in de Ouderenzorg (VIO)-begeleider. Het vraagt meer van medewerkers om goede zorg te kunnen blijven geven. In toenemende mate krijgen zij te maken met cliënten met complexere ziektebeelden en moeilijk te begrijpen gedrag. VIO heeft tot doel anders te kijken naar moeilijk te begrijpen gedrag. Weten wat je doet, waarom je het doet en waarom het werkt… dat stelt zorgverleners in staat om alle capaciteiten te benutten, maar ook om die te delen met collega’s. Beelden zeggen vaak meer dan woorden kunnen bereiken. In het verhaal dat Wies omschrijft is geen VIO ingezet, maar het zou in dit geval mogelijk een goed hulpmiddel kunnen zijn voor het team waar meneer Bos woont.
Het verhaal van Daphne
Als Casemanager dementie kom ik veelal bij mensen thuis. Wanneer het onderwerp dagbesteding aan bod komt, merk ik dat veel cliënten dit vaak best wel spannend vinden. Ze hebben eigenlijk niet echt een goed beeld van wat er bij de dagbesteding gedaan wordt en hoe zo’n dag verloopt. Ze vergelijken het vaak met hun werk van vroeger en geven aan nu op leeftijd te zijn en helemaal geen zin te hebben om een dag weg te gaan. Ervoor kiezen om thuis te zijn is het meest veilig, dan weet je immers wat je hebt.
Als ik denk dat dagbesteding juist wel passend is bij de situatie van een cliënt dan probeer ik zo goed mogelijk uit te leggen hoe zo'n dag verloopt. Vervolgens spreek ik af om samen een keer een kopje koffie te drinken bij een dagbesteding zodat de cliënt het rustig kan bekijken en een beter beeld krijgt. Omdat we dan samen geweest zijn is het ook direct minder spannend als de cliënt het vervolgens een dagje gaat proberen. Door er samen een keer te gaan kijken zijn al veel cliënten met plezier met dagbesteding gestart. Dagbesteding is heel goed voor het brein bij mensen met dementie. Doordat ze verschillende activiteiten ondernemen en contact maken met andere mensen worden de hersenen geprikkeld. Dagbesteding zet ik regelmatig in bij alleenstaande cliënten. Het biedt hen een stuk structuur, plezier en gezelligheid en ze eten samen een warme maaltijd tussen de middag. Daarnaast houden ze bij de dagbesteding de cliënt ook in de gaten en mochten er bijzonderheden zijn, dan word ik daarvan op de hoogte gehouden zodat ik er in de thuissituatie op in kan spelen.
Daphne Boosman
Daphne komt als Casemanager dementie bij cliënten in de thuissituatie. In sommige gevallen gaan cliënten deelnemen aan dagbesteding. Op deze manier wordt er gezorgd voor invulling van de dag, maar soms wordt dit ook ingezet om de mantelzorger(s) te ontlasten. Zo zorgen zij niet 24 uur per dag, maar is er voor de mantelzorger(s) ook tijd om tot rust te komen en zelf dingen te ondernemen.
Daphne, Mariëtte en Wies werken bij Zorggroep Drenthe. De namen van cliënten en andere medewerkers in hun verhalen zijn gefingeerd.
